CYGNUS
Igitur perfecti sunt cæli et terra cum omnibus virtutibus eorum. Complevitque Deus die septima opera sua, quae creavit, et requievit die septimo ab omnibus operibus suis, quae creavit. Et benedixit diei septimo, et sanctificavit illum, quia cessaverat ab omnibus operibus suis, quae creavit Deus, et fecit.
Factum est ergo caelum et terra, quando creata sunt, quando fecit Dominus Deus terram et caelum. Nondum enim erat omnis arbor in agro, et omne germen tum quod necdum erat in agro: nondum enim pluerat Dominus Deus super terram, et non erat homo qui operaretur terram. Sed nebula de terra orta est et humectata est. Et fecit Dominus Deus hominem de argilla, et insufflavit in nares ejus animam viventem. Et sic factus est homo in animam viventem.
Plantavit autem Dominus Deus paradisum Eden in oriente, et posuit in eo hominem, quem fecerat. Produxitque Dominus Deus de humo omne lignum suavitatis aspectus et suavis ut ederent, et lignum vitae in medio paradisi lignumque scientiae boni et mali.
Et exivit rivus ab Eden ad irrigandum paradisum, et inde dividitur in quatuor capita. Primus dicitur Phison, qui circuit omnem terram Evilae, et ibi invenitur aurum. Et aurum terrae pretiosum est, et inventa resina stragulum, et lapis pretiosus schoham. Alter fluvius Gihon appellatur, qui totam Africam circumfluit. Tertius fluvius Hiddekel vocatur, qui in Assyria influit. Fluvius quartus ipse est Euphrates.
Tulit ergo Dominus Deus hominem et posuit eum in paradiso voluptatis, ut operaretur et custodiret illum; Præcepitque Deus homini, dicens : De omni ligno paradisi comede, et de ligno scientiæ boni et mali ne comedas : in quocumque enim die comederis ex eo, morte morieris.
Dixit quoque Dominus Deus: “Non est bonum esse hominem solum; Volo ei auxilium facere qui circa se debet. Cum enim faceret Dominus Deus de terra omnem bestiam agri, et omnem volatile caeli, adduxit ea ad videndum quid vocaret ea, quae sic vocabat, ut homo vocaret omnia animalia. Et imposuit homo nomen suum omni iumento, et omni volucri celi et iumentorum agri, et non inveniebatur homo qui circum se esset.
Immisit ergo Dominus Deus soporem in Adam, et obdormivit. Et assumens unum e lateribus ejus, clausit maculam cibo suo. Fecit ergo Dominus Deus uxorem ab latere, quod sumpsit ab homine, et adduxit eam ad se. Et ait homo: Hoc est os ex ossibus meis, et caro de carne mea: vocabunt eam Isha, eo quod ablata sit. Propter hoc relinquet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suae, et erunt in carne una. Erant autem uterque nudi, vir et mulier, et non erubescebant.
Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terræ quæ fecerat Deus Dominus, et dixit ad mulierem : Numquid dixit Deus : Non comedes de fructu arborum qui erant in paradiso ? Dixit ergo mulier ad serpentem: De fructu arborum quae sunt in paradiso, sed de fructu ligni in medio paradisi, dixit Deus: Noli ex eo manducare, neque tangere, ne moriaris. Dixit autem serpens ad mulierem: Nequaquam morte moriemini, sed Deus scit quod in die qua comederis ex eo aperientur oculi tui, et eris sicut Deus, et discernere poteris quid bonum et quid malum.
Et vidit mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et ad videndum, et ad arborem luxuriosam; quia sapit, et de fructu sumpsit, et comedit, et dedit etiam viro suo, et comedit etiam. Tunc aperti sunt oculi eorum, et nunc demum cognoverunt se esse nudos, et complicatis foliis ficulneam fecerunt sibi laqueum.
Et audierunt vocem Domini Dei deambulantis in paradiso, cum dies friguisset. Et abscondit se Adam cum uxore sua a facie Domini Dei sub arboribus paradisi. Vocavitque Dominus Deus Adam, et dixit ei : Ubi es ? Qui ait: Vocem tuam audivi in paradiso et timui eo quod nudus essem et abscondi me. Qui dixit: Quis tibi dixit quod nudus esses? annon de arbore, quam praecepi tibi, ne edas de ea? dixitque adam mulier quam imposuisti mihi de ligno dedit mihi et comedi. Et dixit Dominus Deus ad mulierem: Quare hoc fecisti? Mulier dixit: Serpens decepit me, et comedi.
Et ait Deus Dominus ad serpentem: Quia fecisti hoc, maledictus es inter omnia pecora et omnes bestias agri. Super pectus tuum serpes, et in omni vita tua pulverem comedes. Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum et semen illius. Ipsa conteret caput tuum, et calcem eius punges.
Et ad mulierem dixit: Do tibi dolorem multum, cum concipies, paries in dolore, et erit concupiscentia tua ad virum tuum, et ipse erit dominus tuus.
dixitque ad Adam pro eo quod obedisti voci uxoris tuae et comederis de ligno cuius praecepi tibi dicens non comedes ex eo maledictus ager tibi cum moerore pasceris ex eo egredieris tota vita tua. Spinas et urticas tibi portabit, et herbam agri edes. In sudore vultus tui vesceris pane tuo, donec revertaris in terram de qua sumptus es. Vos enim estis terra, et fiet terra.
Et vocavit Adam uxorem suam Evam eo quod sit mater omnium viventium. Fecitque Dominus Deus Adae et uxori eius tunicas pelliceas et induit eos. Et ait Dominus Deus: Ecce, Adam similis factus est nobis, et scit quid bonum et quid malum. Nunc autem non extendit manum suam et evellit de ligno vitae et comedat et vivat in aeternum! Et misit eum Dominus Deus de paradiso voluptatis, ut operaretur agrum de quo sumptus est. Et eiecit Adam et posuit super hortum Eden cherubin ante hortum voluptatis, cum gladiis nudis flammeis in circulos qui custodirent viam. lignum vitae.
Venit ergo Iudas a fratribus suis, et iunctus est viro Odollam, nomine Hira. Viditque ibi filiam hominis Chananæi, vocabulo Sue: et accepit eam. Cumque introisset eam, concepit et peperit filium, et vocavit nomen eius Ger, et concepit et peperit filium et vocavit nomen eius Onan. Peperit alium filium, quem Sela nominavit; et in Chesib peperit illum.
Deditque Iudas Ger filio suo primo uxorem nomine Thamar palmam. Iratusque est Geras Domino, et interfecit eum Dominus.
Dixit ergo Judas ad Onan : Vade ad uxorem fratris tui, et duc eam, ut suscites semen fratri tuo. Sciens autem quod non sit suum semen, cum intraverit uxorem fratris sui, dimittet Onan semen in terram, et pereat, ne det semen fratri suo. Noluitque Dominus acquiescere sermonibus eius, quod fecit, et interfecit eum.
Iudas autem dixit Thamar nurui suae habita vidua in domo patris tui donec crescat Sela filius meus Quia putabat se posse mori sicut fratres suos. Abiit ergo Thamar, et mansit in domo patris sui.
Et cum transissent dies multi, mortua est filia Sue uxor Iudae. Luxitque Iudas, et abiit ut tonderet oves suas in Timnat cum amico suo Hira Odollam. Dixitque Thamar : Ecce socer tuus ascendit in Timnat ut tondeat oves suas. Et expoliavit se vestimenta viduitatis, et operuit se pallio, et velavit se, et sedit ad portam Enaiim in via ad Timnat. ad uxorem.
Quam cum vidisset Judas, suspicatus est esse meretricem : Quia operuerat faciem suam. Qui venit ad eam in via et ait: “ Veniam ad te; nesciebat enim quod nurus eius esset. Quae respondit : Quid mihi dabis si ad me veneris ? dixit: Mittam tibi hircum de bobus. Quae respondit: Sic da mihi pignus, donec mittes eam ad me. Qui dixit : Quid vis arrhabo quam dabo tibi ? Quae respondit: Annulus tuus et funiculus tuus et baculus tuus quem habes in manibus tuis est. deditque ei omnia, et ingresso in eam, et concepit ab eo. Et surgens abiit, et induit se vestimentis viduæ suæ.
Sed misit Iudas caprum per Adullam amicum suum, ut reciperet pignus a muliere, et non invenit eam. Et interrogavit populum : Ubi est meretrix, quae sedebat in via Enaiim ? Responderunt: Non fuit meretrix. Reversus est ad Judam, et dixit ei : Non inveni eam : et non erat ibi meretrix : non inveni eam. Ait Judas : Custodiat omnia, et non poterit loqui de nobis malum, quia misi hircum, et non invenistis eam.
Post menses autem tres nuntiatum est Iuda: Thamar nurus tua fornicata est: ecce concepit ex fornicatione. Dicit Iudas: Producite eam ut comburatur. Quam cum obtulisset, misit ad socerum suum dicens: “ Concepi de viro, cuius est hoc ”. Et dixit, Etiamne cujus annulus hic, & funis, & baculus ille? Cognovit autem Iudas et dixit: “ Iustior me est, quia non dedi eam Sela filio meo; Sed numquam cum ea amplius dormivit.
Et cum peperisset, gemini in utero eius reperti sunt. Et cum pareret, manus exivit. Tunc obstetrix accepit filum rubeum et ligavit illud circa manum suam et dixit: Hoc primum exibit. sed iterum stricto, frater exivit; et dixit, Cur hanc discidium a te discerpsisti? vocaveruntque eum Phares. Post hoc exivit frater ejus, qui rubeum stamina circum manu habuit. Vocaveruntque eum Ser.
Ioseph autem ductus est in Aegyptum; et Potiphar vir Aegyptius, eunuchus Pharaonis, et centurio, emerunt ab Ismaelitis, qui attulerunt eam. Et fuit Dominus cum Joseph, et salvatus est in domo domini sui Ægyptii.
Vidensque dominus eius quod esset Dominus cum eo, et in cunctis, quae fecit, prosperatus est per eum; et invenit gratiam coram domino suo, et factus est ei servus. Et constituit eum super domum suam, et omnia quæ erant sub manu illius. A tempore autem illo, quo praeerat domui suae et omnibus facultatibus suis, benedixit Dominus domui Aegypti propter Ioseph, et venerunt universa bona, quae habebat in domo et in agro. Et reliquit, quod illi erat in manu Ioseph, nec quicquam in se habebat, nisi quod comederunt et biberunt. Erat autem Ioseph pulchra facie et facie.
Post multos itaque dies injecit domina sua oculos suos in Joseph, et ait : Dormi mecum. Qui renuit et ait ad eam: “ Ecce dominus meus nihil scit in domo tua, et omnia, quae subiecerit in manu mea; me.» habet praeter te, quod uxor es. Quomodo aliquid tam malum facere debeo et in Deum peccare? Et dixit eadem verba Josepho cotidie. Qui non obedivit ei quod cum ea dormivit nec ei appropinquavit.
Quadam autem die ingressus est Joseph domum ad faciendum opus suum, et non erat ibi unus de servis domesticis. Et apprehendit eum stola sua et ait: “ Dormi mecum! Relicto autem habitu in manu eius fugit foras domum. Ut vidit, quod reliquit vestimentum suum in manu et fugit, et vocavit servos suos et ait illis: “ Ecce adduxit ad nos Hebraeum ad concupiscendum mecum. Venit ad me, et mecum voluit dormire, sed clamavi voce magna. Et cum audisset me clamantem et clamantem, discessit mecum habitu suo et cucurrit.
Et posuit stolam suam iuxta eam, donec veniret dominus domum suam, et locuta est ei verba haec, dicens : Servus hebraeus, quem adduxisti nos, introivit ad me et voluit me concupiscere. Sed cum clamarem et clamarem, discessit mecum vestimenta sua et aufugit.
Abiit autem Samson in Gazam et vidit ibi meretricem mulierem et venit ad eam. Dictum est Gaetae: Samson venit. et circumdederunt eum et custodierunt per totam noctem portam civitatis et tota nocte tacuerunt dicentes modo expecta cras cum luce est velimus eum occidere Sed Samson usque ad mediam noctem dormivit. Et surrexit nocte media, et apprehendit ambas portas civitatis cum postibus et elevavit ea cardine et imposuit humeris suis et portavit eos usque ad cacumen montis ante Hebron.
Post hoc adamavit mulierem Sorecum sinum, cui nomen erat Dalila. Venerunt ad eam principes Philisthinorum , et dixerunt ei : Decipe eum , et vide , ubi sit magna fortitudo ejus , et quomodo eum opprimemus : ligate eum et subjicite eum , et dabimus vobis singuli mille denarios et centum argenteos. Dixitque Dalila ad Samson : Indica mihi quæ sit causa fortitudinis tuæ, et quis te potest ligare cum eo ut vincaris ? Cui Samson ait : Si cum septem funibus baslæ recentis quæ nondum aruit, debilis facta essem, infirmarer et similis essem omnibus hominibus. Et adduxerunt ei principes Philisthiim septem funibus basibus recentis, quae nondum siccaverat: et ligavit eum cum eis. sed eum in cubiculo exspectabant. Dixitque ad eum: Philisthiim super te, Samson. Ille autem scidit funes sicut funiculus lini quando venit ad ignem, et nesciebatur unde esset virtus eius.
Dixitque Dalila ad Samson: “ Ecce decepisti me et mentitus es mihi. Nunc dic mihi, cum quo te colligat? Cui ille respondit: Si constrinxissent me novis funibus, ut non fieret opus, fiam infirmus, et sicut omnis homo. Quibus rursum Dalila ligavit, dicens: Philisthiim super te, Samson. Sed in conclavi insidiatus est. Et scidit eam brachiis suis sicut filo tenui. Cui Dalila: Donec nunc me decepisti, et mentitus es mihi. Dic mihi, quid te potest ligare? Respondit ei: Si septem crines capitis mei cum tela plecteres et clavo tundendo. Dixitque ad eum: Philisthiim super te, Samson. At ille e somno evigilans, crines plectentes clavo et licio exemit. Et dixit ad eum: Quomodo dicis quod amas me, cum cor tuum non sit mecum? Ter me decepisti, nec indicasti mihi ubi sit magna virtus tua.
Cum autem quotidie eum vexaret sermonibus suis, et eum vehementer affligeret, fatigata est anima ejus usque ad mortem, et totum cor ejus aperuit ei, et dixit ei : Novacula nunquam venit super caput meum ; quoniam sacrata Dei ex utero sponsata sum. Si comae tonderentur, decederet a me virtus mea, et deficerem sicut omnes homines. Quod cum vidisset Dalila quod cor suum manifestasset ei, misit verbum et vocavit principes Philisthiim dicens: “ Revertimini huc, quia ostendit mihi cor suum ”. Veneruntque ad eam principes Philisthinorum, et auferentes pecuniam in manibus suis. Et dormivit in sinum suum, et vocavit unum, ut amputaret septem crines capitis ejus. Et urgere eum coepit, quia vires reliquerunt.
Dixitque ad eum: Philisthiim super te, Samson. Expergefactus a somno cogitabat: Fas erit, quod aliquoties feci, volo me divellere. Nesciebat autem quod Dominus recessisset ab eo. Quem cum apprehendissent Philisthim, oculos eius effoderunt et tulerunt eum in Gazam et vinxit eum duabus catenis ferreis et habebat molam in carcere. Sed pili in capite ejus renasci coeperunt, ubi excisum est.
Non erat enim tempus rex in Israel. Et erat vir Levita peregrinus in latere montis Ephraim, et duxerat concubinam de Bethlehem Iudae. Qui, postquam fornicatus est cum eo, cucurrit ab eo in domum patris sui in Bethlehem Iudae et mansit ibi quattuor mensibus. Surrexit autem vir suus, et secutus est eam loquimini benignam et reducem ad se, habens secum puerum et duos asinos. Et introduxit eum in domum patris sui. Quem cum pater puellae vidisset, gavisus est, et eum benigne excepit. Et constituit eum socer suus manere apud eum diebus tribus : et comederunt bene et biberunt, et mansit nocte.
Die autem quarto de nocte consurgens, surrexit ut abiret in eum. Tum pater puellae ad generum suum dixit: Animum esto prius morsu, deinde potes ire. Sederuntque simul et comederunt ac biberunt. Tum pater puellae dixit ad hominem: Mane per noctem, et cor tuum in bono animo esto. Cum autem surrexisset ille et profecturus esset, hortatus est eum socer, ut pernoctaret. Mane autem quinto surrexisse mane, ire voluit. Tunc pater puellae dixit: Constans esto cor tuum et exspectemus donec dies pereat. et sic ambo simul comederunt. Et surrexit vir, et iturus erat cum concubina sua et puero suo. At socer puellae dixit ei: Ecce iam dies appropinquat et vespere appropinquat, quare noctem non sustines. Ecce tibi hodie hic locus est, hic mane noctis, et cor tuum in bono animo esto. Cras mane surge et vade in cubiculum tuum. Noluit autem homo manere noctem, sed surrexit, et abiit, et venit juxta Jebusss, quæ est Jerusalem, et onerati sunt duo asini, et concubina ejus cum eo.
Cum appropinquarent Jebus, dies adpropinquabat. Et dixit puer ad dominum suum: Veni, stemus in urbe Jebusæorum, et hic maneamus per noctem. Cui ille respondit: Non ingrediemur civitatem alienorum qui non sunt de filiis Israel, sed usque in Gabaa. et dixit puero suo vade ad locum unum et mane nocte in Gabaa et Rama Egressique sol in Gabaa, qui est in Beniamin. Et habitaverunt ibi, ut veniret ad locum, et maneret in Gabaa nocte. Et cum introisset, sedit in platea: nemo enim erat qui eam per noctem in domum suam reciperet.
Et ecce vir senex venit de opere suo in agro vesperi, qui et ipse erat de monte Ephraim, et peregrinus in Gabaa: populus autem loci illius erat de Beniamin. Elevatisque oculis, vidit hospitem in platea, et dixit ei : Quo vadis ? Et unde venis? At ille respondit ei: De Bethlehem venimus in Iuda, et venimus trans montem Ephraim, ubi ego venio et in Bethlehem Iudam venimus, et nunc ingredimur domum Domini, et non est alius. recipiet me. Paleas et pabulum habemus asinis nostris, et panem ac vinum, mihi et servo tuo et puero, qui est cum servo tuo, ut nihil nobis desit. Senex dixit: Pax vobis! Quidquid apud me potes reperire, modo ne in angiporto maneas pernoctare. Et introduxit eum in domum suam et pavit asinos, laveruntque pedes suos et comederunt bene et biberunt.
Et cum alacer esset in corde suo, ecce populus civitatis venit nequam, et circumdederunt domum et pulsaverunt januam et dixerunt seni, qui erat paterfamilias: Produc hominem venientem. in domum tuam est, ut cum illo dormiamus. Egressus autem ad eos, qui erat paterfamilias, dixit eis: Nolite, fratres, nolite facere malum hoc, quia ingressus est homo hospitium meum: et cessate ab hac stultitia. En habeo filiam, virgo adhuc est, et hic concubinam habet, volo eam ad te adducere. Tu illam rape, et quod vis ei facias, huic vero ne facias stultitiam. Sed illi homines noluerunt obedire. et apprehendens concubinam suam, induxit eis. Et dormierunt cum ea, et oblectaverunt cum ea tota nocte usque mane, et, cum facta esset aurora, dimiserunt eam.
Mane ergo venit mulier et procidit ad ostium domus, in qua manebat dominus suus, et iacebat usque ad lucem. Surrexit itaque dominus mane et aperuit ostium domus et egressus est foras ut pergeret, et ecce concubina eius iacebat ad ostium domus et manus eius super limen erant. Qui dixit ei: Surge, eamus. At illa amplius non respondit. Qui, imposito asino, surgens perrexit in locum suum. Et cum domum venisset, tulit gladium et tulit concubinam suam et divisit ossa eius et omnia in duodecim partes et misit in omnes terminos Israel. Qui viderunt haec : Nihil tale factum est, nec visa est, a quo egressi sunt filii Israël de Ægypto usque in diem hanc. Nunc cogita, sententiam tuam de eo et loquere!
Cui dixit socrus Ruth, Noemi: Filia mea, requiem dabo tibi, ut bene sit tibi. Nunc Booz, cognatus noster, cuius estis ancillis, hac nocte aream suam ventilat hordeum. Lava ergo, et unge te et indue stolam tuam et descende in aream, ne reveles te homini, donec comedat et bibat. Deinde cum dormierit, vide locum in quo cubat, et veni, et tolle stragulum ad pedes ejus, et dormi cum illo, et indicabit tibi quid facias. Quae dixit ei: Quodcumque dixeris mihi, faciam. Descenditque in aream, et fecit omnia quæ sibi imperaverat ut faceret.
Cumque comedisset et bibisset Booz, bono animo est cor eius, et venit et prostravit se post cumulum frumenti et venit quiete et sustulit velum ad pedes eius et procubuit iuxta eum. Cum media nocte veniret, obstupuit vir et conversus est ad eam, et ecce mulier iacentem ad pedes eius. Qui dixit: Quis es? Quae respondit: Ego sum Ruth, ancilla tua. Pange pallium ancillae tuae, heres enim es. At ille respondit: Benedictus es Domine, filia mea! Tuam caritatem serius quam prius probasti, non post pullos, nec divites nec pauperes. Age, filia, noli timere. Quodcumque dixeris faciam, scit enim omnis urbs mei te virtutis faeminam esse. Hem, quidem heres sum, sed propinquior est mihi. pernoctare Cras, si te tollit, recte, sed si noluerit te tollere, ego te accipiam, vivit Dominus. somnum usque mane. Et obdormivit ad pedes eius usque mane. Et surgit antequam aliquis alium agnosceret, et putabat solum neminem animadvertere in aream venisse mulierem. Et dixit: Da mihi pallium tuum, quod induis et retine. Et restitit ei. Et mensus est sex modios hordei et posuit in pallio. et reversa est ad oppidum.
Quæ dixit ad socrum suam : Quomodo es, filia ? Et indicavit ei omnia quae fecerat vir, et ait : sex modios hordei dedit mihi, et ait : Ad socrum tuam vacuam non introibis. At illa dixit : Justa esto, filia mea, donec scias quid futurum sit, quia non quiescit homo, nisi omnia hodie perducat ad bonum finem.
Et expleto anno, postquam egrediebantur reges, misit David Ioab et servos eius cum eo omnem Israel, ut interficeret filios Ammon, et obsideret Rabba. David autem mansit in Jerusalem. Et surrexit David de strato suo ad vesperum, et deambulabat in solario domus regiae, et vidit de tecto lavantem mulierem: et erat mulier formosa valde. Misitque David nuntios ad nomen mulieris, et dixerunt: Nonne haec est Bethsava filia Eliam, uxor Uriae Hethaei? Missis itaque David nunciis ad eam, tulit eam. Que cum peruenisset ad eum, dormiuit cum ea. At illa mundata se ab immunditia sua, reversa est in domum suam. Et concepit mulier, et misit nuntios ad David, dicens : Concepi.
Misit autem David nuntium ad Joab: Mitte Uriam Hethæum ad me. Misitque Joab Uriam ad David. Cumque venisset Urias ad eum, interrogavit David, an bonum esset cum Joab, et populo, et bello. Et dixit David ad Uriam: Vade in domum tuam, et lava pedes tuos. Et egressus est Urias de domo regis, secutusque est eum cibus regius. Dormivit autem Urias ad portam domus regiae, ubi dormivit omnes servi sui, et non introivit in domum suam.
Et dixerunt ad David: Non ivit Urias in domum suam. Et ait David: Numquid non de prælio venisti? Cur non intrasti domum tuam? Dixit autem Urias ad David : Arca testamenti, et Israël et Juda habitant in tabernaculis : ego autem dominus meus Joab et pueri domini mei jacent in acie : et ego vadam ad domum meam, ut comedam bene et bibam bene. et cum uxore mea dormivit? Vera dum vivis et verax anima tua, nihil tale facio. Dixitque David ad Uriam : Mane hic hodie, et ego dimittam te. Mansit ergo Urias in Ierusalem die illa et die altera. Et invitavit eum David ut comederet et biberet cum eo et inebriavit eum. Vespere autem facto cum servis domini sui dormiret in strato suo, et in domum suam non introivit.
Mane facto David scripsit epistulam ad Ioab et misit eam per Uriam. Ipse autem scripsit in epistola : Pone Uriam ante bellum, ubi fortissimum est bellum, et aversus ab eo, ut occidatur et moriatur. Cum ergo Ioab esset ante civitatem, posuit Uriam in loco ubi sciebat viros esse bellatores. Egressique viri de civitate, bellabant adversum Joab, et multi servi David mortui sunt: sed et Urias Hethæus mortuus est.
Misit ergo Ioab nuntium et nuntiavit David quae gesta sunt in bello, et mandavit nuntio, dicens: Cum renuntiaveris omnia, quae evenerant in bello, et videas quod rex iratus es, et dixerit tibi: Quare appropinquavit? eos Ire ad oppidum? nescis quomodo de muro ejicias? Quis percussit Abimelech filium Ierobbeseth? Nonne mulier molam super eum deiecit de muro, et in Thebez mortuus est? Cur tam prope murum accessistis? Sic ergo dicetis: Etiam servus tuus Urias Hethæus mortuus est.
Abiit ergo nuntius et venit et narravit David omnia, quae ei praeceperat Ioab. Et dixit nuntius ad David : Multiplicati sunt super nos viri, et egressi sumus ad nos in prælium : sed eramus circa eos ad portam castri, et sagittarii missi sunt a servis tuis de muro : et multos ex eis occiderunt. mortuus est etiam Urias Hettheus servorum regis mortuus est dixitque David ad nuntium dices ad Ioab noli scandalizari quia unus et ille cras comedet gladius Perseverare bellum in urbem, donec frangas eam, et bono animo esto.
Quod cum audisset Urias uxor eius, mortuus est Urias vir suus, et planxit ad virum suum. transactoque luctu misit David nuntios ut duceret eam in domum suam et nupta ei peperit ei filium et displicuit verbum hoc quod fecerat David coram Domino
Post hæc autem adamavit eam Absalom filius David, soror pulcherrima, nomine Thamar, Amnon filius David. Et contristatus est Amnon quasi amans pro Thamar sorore sua. Erat enim virgo, et Amnon videbatur ei nocere.
Erat autem Amnon amicus nomine Ionadab, qui fuit filius Semeae fratris David; Erat autem Jonadab iste vir sapiens valde. Ait illi: Cur quotidie debili- tior et imbecillior es, fili regis? Non vis mihi dicere? Dixitque ei Amnon: Thamar sororem fratris mei Absalom amo. Dixit ei Ionadab: Dormi in lecto tuo et finge se aegrotare. Tunc cum venerit pater tuus ad visitandum te, dic ei: Rogo te, obsecro, ut veniat Thamar soror mea, et da mihi cibum, et fac ante me cibum, ut videam et accipiam de manu eius cibum.
Dormivit itaque Amnon et simulavit se aegrotare. Cumque venisset rex ad visitandum eum, dixit Amnon ad regem : Veniat mihi soror mea Thamar, et fac mihi duos vel libum, et accipiam cibaria de manu ejus. Misit ergo David nuntios in domum Thamar, dicens : Veni in domum Amnon fratris tui, et fac ei manducare. Venit Thamar in domum Amnon fratris sui; ipse autem erat in lectulo. Et accepit farinam, et commiscuit illud, et paravit ante se, et coxit panes. Et accepit sartaginem et effudit cibum coram eo, sed noluit comedere. Dixitque Amnon: “Egrediantur omnes”. Sicque egressi sunt omnes. Dixitque Amnon ad Thamar : Da cibum in conclave meum, ut cibum de manu tua accipiam. Tulit ergo Thamar crustulam, quam fecerat, et attulit ad Amnon fratrem suum in conclave.
Cumque obtulisset ei placentam, apprehendit eam et ait illi : Veni, soror mea, dormi mecum. Quae dixit ei: Noli frater mi, noli me rapere, neque enim talia fiunt in Israel, neque facias stultitiam. Quo ibo cum pudore aliud? Et eritis sicut stulti Israel. Sed loquere cum rege, me tibi fortasse non negabit. Qui non obedivit, et oppressit eam, et rapuit eam, et dormivit cum ea. Quam repente taedebat Amnon, odium iam maius amore. Dixitque ei Amnon : Surge, et vade. At illa dixit ei : Majus est hoc malum eo, quod fecisti mihi, quia nunc me ejicis. Qui non audivit vocem eius, sed vocavit puerum suum, qui erat servus eius, et ait: Eice eam, et claude ostium arcte post eam.
Et gerebat pallium pulchrum, fimbrias quas gerebant filiae regis cum adhuc virgines essent. Quam cum eiecisset servus suus et ianuam firmaret post se, Thamar cinerem iecit super caput eius et scidit alam pulchram, quam induerat, et imposuit manibus super caput eius, et ambulabat et clamabat. Dixitque ei Absalom frater suus : Numquid Amnon frater tuus super te est ? Age, soror, tace modo, frater est tuus, ne hoc in animo habeas. Erat autem Thamar solus in domo Absalom fratris sui.
Quod cum audisset rex David, iratus est valde. Porro non est locutus Absalom ad Amnon nec bonum nec malum, eo quod iratus esset Absalom contra Amnon quod raperet Thamar sororem suam.
Sed et regina Saba, audita fama Salomonis, venit in Jerusalem cum turba multa, camelis portantibus aromata, et auro plurima, et lapidibus pretiosis, ut temptaret Salomonem in aenigmate. Quae cum venisset ad Salomonem, omnia quae cogitaverat secum habuit. Et narravit ei rex omnia, quae scire vellet, nec abscondebatur a Salomone quod non indicasset ei.
Cumque vidisset regina Saba sapientiam Salomonis, et domum quam ædificaverat, et cibos in mensa ejus, et tabernacula puerorum, et opus ancillis eorum, et vestimenta sua, et tabernacula eorum, et vestimenta sua. Ingressusque domum Domini, nec ultra potuit continere, dixit ad regem: Vere, quod audivi in terra mea, de genere tuo et sapientia tua. Sed verbis eius nolui credere, donec venirem et vidi oculis meis. Et ecce, ne dimidium quidem tuae amplae sapientiae dictum est mihi. Plus tibi est quam fama quam audivi. Beatae uxores tuae, et beati hii pueri tui, qui ante te semper stant et sapientiam tuam audiunt. Benedictus Dominus Deus, qui amat te, qui posuit te in throno suo regem coram Domino Deo suo. Propter hoc enim diligit Deus Israel, qui exaltat eos in aeternum, ideo te constituit regem super eos, ut praeeminent in iustitia et iustitia.
Deditque regi centum viginti talenta auri et aromata multa et gemmas pretiosas. Non sunt hæc alia aromata sicut regina Saba dedit regi Salomoni.
Servi Hiram et Salomonis, qui portabant aurum ex Africa, ligna et adamantina attulerunt. Fecitque Salomon de lignis thyinis ornamenta in domo Domini et in domo regis, et citharas et psalteria cantoribus. Sylvas pretiosas nunquam ante visae sunt in terra Juda.
Rex autem Salomon dedit reginae Saba omnia quae postulavit et petiit, excepto quod attulerat regi. Quæ reversa est, et abiit in terram suam cum servis suis.
In diebus Assueri, qui regnavit super centum viginti septem terras ab India usque ad Africam, et sedenti solio regio in arce Susan, anno tertio regni sui, fecit epulas omnibus. principes et servos eius potentes in Perside et Media, duces et principes in terris eius, ut ostenderet divitias regni sui et decorem maiestatis suae in diebus multis, centum octoginta diebus.
Et postquam impleti sunt dies, fecit rex convivium populo, qui erat in castro Susan, a parvo usque ad magnum, septem diebus in atrio domus regis. Suspenditur ibi linteamina alba, rubra et caerulea, linteis et coccineis collecta, in annulis argenteis in columnis marmoreis. Scaphii erant aurum et argentum in pavimentis viridis, albi, flavi et nigri marmoris. Bibebant autem qui invitati erant, et vasa aurea, et vasorum generum, et abundantia vini regalis, sicut solus rex possidebat. Et nemo indicabat eis quid biberent: rex enim iusserat ut omnes principes facerent sicut placuerunt ei. Vasthi quoque regina fecit convivium feminarum in palatio, ubi rex Assuerus manere consueverat.
Die autem septimo, cum esset rex a vino bonum, præcepit Mehuman, Bista, Harbona, Bigta, Abagta, Setar, et Charkas, et septem eunuchi, qui ministrabant coram rege Assuero, ut adducerent reginam Vasthi ante conspectum suum. Rex cum corona regia ut ostenderet populis et principibus pulchritudinem suam, erat enim pulchra valde. Regina autem Vasthi noluit venire iuxta mandatum regis, quod venerat ad eam per eunuchos. Contristatusque est rex, et iratus est furor ejus in eo. Et locutus est rex sapientibus. septem principes Persarum et Medorum, qui viderant faciem regis et sederunt in regno eius sursum, quod iudicium fieret de regina Vasthi, eo quod non obedisset voci regis per manum cubiculi sui.
Tunc Memuhan dixit coram rege et principibus: Non solum nocuit regina Vasthi regi, sed et cunctis principibus et universis populis in cunctis terris regis Assueri. Audietur enim hoc reginae factum ab omnibus mulieribus, ut maritos suos ante oculos suos despiciant et dicant: Rex Assuerus reginam Vasthi iussit venire ad se, sed noluit. Hoc idem dicent principes in Perside et Mede omnibus principibus regis, cum audierint hoc factum reginae, multae contemptus et rixae erunt. Si regi placet, exeat ab eo mandatum regale, et secundum legem Persarum et Medorum scribat, quam non debet aliquis infringere, scilicet Vasthi ad Assuerum regem non esse venturum; et rex alteri dignitatem regiam meliorem. Atque hoc regis imperium, quod ille dabit, audiatur in toto regno suo, quod magnum est, ut omnes uxores honorent maritos suos, magnos et parvos.
Placuitque hoc regi et principibus, et fecit rex iuxta sermonem Memuchan. et mittebantur epistolae ad omnes terras regis, et ad omnem terram in scriptura sua, et ad omnem populum lingua sua, ut sit unusquisque in domo sua dominus.
Post hanc fabulam, cum rex Assueri sedata ira, Vasthi, quid egisset, quidque de ea statuisset, cogitavit. Dixerunt ergo servi regis qui ministrabant ei: Ecce rex, puellas pulchras. Et misit rex viros per omnes terras regni sui, ut congregaret multas puellas pulcherrimas ad Harem in castro Susan, per visum regis Aggaei eunuchi, qui praeerat mulieribus, et dona eis ornamenta, qua? cui rex placet, in Vasthi loco regina fiat. Placuit hoc regi, et fecit sic.
Erat autem vir Judaeus in arce Susan, cui nomen erat Marducai, filius Jair, filii Semei, filii Cis, filii Jemini, qui translatus est de Jerusalem, cum portaretur Jonias rex Juda. Nabuchodonosor rex Babylonis abductus est. Et fuit custos Edessae, id est Istar, filia patrui sui, eo quod non haberet amplius patrem nec matrem. Erat autem puella pulchra nimis et casta. Mortuisque patre eius ac matre, Mardukai eam adoptavit in filiam.
Ubi regis edicto et lege innotuit, et multae puellae ad castrum Susis sub cura regis adductae, Ishtar etiam in palatium regis admissus est sub custodia regis, qui est custos mulierum. Et placuit ei puella, et invenit gratiam in eo. Et incidit in ornatum suum, ut daret ei partem suam et septem virgines pulcherrimas regis. Et accepit eam cum puellis suis usque ad locum optimum in convivio. Et non indicavit ei Ishtar cuius generis et cognationis esset; Mardukai enim praeceperat ei, ne indicaret. Et ambulabat Mardukai ante iudicium ad Harem cotidie, ut sciret si Ishtar bene faceret et quid ei accideret.
Sed quando statutum est tempus cuiuslibet puellae ut veniret ad regem Assuerum, postquam erat ornatus mulieris duodecim mensium, debebat enim ornatus sui tam diu permanere, scilicet quod habebat menses sex cum balsamo et murra; et sex menses cum unguentis bonis unctis, et mulieres ornatae sunt, et perrexit puella ad regem, et omnia quae voluit dari ei, ut posset cum ea exire de domo regis ad domum regis. Et si una vespere veniebat, ab eo ad alium Harem de mane ivit sub manu Saasga cubicularii regis, et custodis concubinarum, quod non licebat ad regem reverti, nisi rex vellet. et eam nomine appellant.
Cum autem venisset tempus Istar, filie Abihail, patrui Mardukai, quam sibi adoptaverat in filiam, ut veniret ad regem, nihil deerat, nisi quod ei consilium dederat Hegai eunuchus regis. Et invenit Istar misericordiam coram omnibus intuentibus eam. Delatus est itaque Istar ad regem Assuerum in domo regia mense decimo, qui vocatur Tebet, septimo anno regni eius. Et adamavit rex Ishtar prae omni alia muliere, et invenit in eo gratiam et gratiam super omnes puellas. Posuitque diadema regni in capite ejus, fecitque eam regnare in loco Vasthi. Fecitque rex convivium magnum cunctis principibus et servis suis in Istar, et celebravit agros et munera regia distribuit.
Fili mi, ausculta sapientiam meam, et ad doctrinam meam inclina aurem tuam, ut custodias consilium tuum, et os tuum quod cognoscat discernere. Labia enim meretricis facta sunt ut mel, et guttur eius dulciora oleo, sed amara quasi absinthium, et acuta quasi gladius biceps. Pedes eorum ad mortem descendunt, et viae eorum ad inferos. Non recta via vitae; incerti sunt gressus eius, quia nescit quo vadat.
Nunc ergo, fili mi, audi me, et ne recedas a verbis oris mei. Longe custodi vias tuas ab ea, et non juxta ostium domus suae, ne dederis honorem tuum extraneis et tempus tuum crudeli; ut non saturabuntur alieni divitiis tuis, et opus tuum non accedet ad alienam domum, et tunc postea gemere debebis cum vitam et substantiam perditis, et dicis: O quam odio habui continentiam et quomodo feci? cor meum poenam contemnit! Quare non obedivi voci doctorum meorum, et inclinavi aurem meam ad docendos me? Veni in meram calamitatem coram omnibus hominibus et omnibus hominibus.
Bibe aquam de fonte tuo, et fluenta aquarum de puteo tuo. fontes tui fluant et rivi in plateas. Habeto eam solus, et non est alius peregrinus apud te. Benedicta sit fons tuus, et gaude iuvenilis. Ipsa est pulchra sicut dama, pulchra ut cervus. Te semper amans satiet, et semper amore delectet. Fili, quid vis hospitem delectare et cum alio dormire? Quoniam apertae sunt viae hominis coram Domino, et omnes gressus eorum considerat. Iniquitas impiorum rapiet eum, et funigio delicti sui ligabitur. Morietur, quod nolit erudiri, et propter nimiam stultitiam non valebit.
Fili mi, vide verba mea et mandata mea custodi tecum. Custodite mandata mea et vivetis et custodite legem meam sicut pupillam oculi vestri. Pone ea in digitis tuis, scribe ea in tabulis cordis tui. Dic ad sapientiam: Soror mea es, et voca amicum tuum sapientiam, ut custodiaris ab extranea et ab alia quæ blanda loquitur.
scilicet ad fenestram domus meae perspexi per sagum et vidi inter stultos et notavi inter filios iuvenem stultum, qui deambulabat in via ad angulum viae et stabat in via ante domum suam in vespera. vespera diei cum nox cadit et obscura est. Et ecce, occurrit ei mulier ficta meretrix, callida, indomita, indomita, cuius in domo manere non possunt pedes. Nunc foris est, nunc in angiporto, in omnibus angulis platearum delitescit. Et apprehensum eum osculatus est eum insolens, et dixit ei : Obtuli hodie vota mea pro anima mea. Nunc egressus sum obviam tibi, ad quaerendum faciem tuam, et reperi. Lectum meum habeo pulchre pictis ex Aegypto pictis ornatam. Myrrha, aloe, et cinnamomum sparsi in lectulum meum. Age, inebriemus usque mane et libidine fruamur. Quia vir domi non est, longa via venit. Loculos secum sumpsit, non redibit donec pars. Multis verbis persuasit, et dulci ore conciliavit. Continuo eam secutus est, sicut bos ductus ad victimam, sicut catena, qua lunatici ligantur, donec iecur suum sagitta scindit, sicut avis ruit ad limebaculum, nesciens quod vita ejus gratuita erit.
Nunc ergo, filii, audite me, et attendite verba oris mei. Ne erres cor tuum in semitis eorum, et ne decipiaris in semitis eorum. multos enim vulneravit et destruxit, et multa excelsa ab ea interfecti sunt. Viam inferi domus eius, qua quis descendet in lacum mortis.
Et Dominus dicit: Si homo dimiserit uxorem suam, et recedens ab eo recesserit alium virum, num etiam recipere potest? nonne ut polluta est terra? Tu autem fornicata es cum amatoribus multis: sed revertere ad me, dicit Dominus, et ego suscipiam te. Leva oculos tuos in directum, et vide te ubique fornicantem. Sedes in plateis, et quasi Arabs in deserto insidiaris eis, polluens terram tua fornicatione et nequitia tua. Quam ob rem imbres autumnales abesse oportet nec pluvia verna venire habet. Frons mulieris meretricis facta est tibi, pudere non vis amplius et clamas ad me: Carissime pater, domine iuventutis meae! Vis in aeternum irascere et non dimitte iram tuam? Vide, quomodo loqueris et male facis, et ne te ducas.
Et dixit Dominus ad me in tempore Iosiae regis: “Numquid vidisti quid fecerit et Israel? Et abiit in omnem montem excelsum et sub omni ligno frondoso et fornicata est ibi. Et dixi quoniam haec omnia: Convertimini ad me. sed non est conversa. Et quamvis indurata sit Iuda soror eius, videns quomodo punivi apostata Israel propter adulterium, et dereliquit eam et dedit ei actum divortii, tamen indurata est soror eius Iudam, non timet, sed vadit et fornicatur. Et clamore fornicationis suæ contaminata est terra, quia mœchatur cum diis lapideis et lignis. In omnibus his non est reversa ad me soror eius Iuda in toto corde suo, sed in mendacio, ait Dominus.
Et dixit Dominus ad me: Adhuc est apostatare Israël in comparatione ad Judam. Vade et voca verba haec ad aquilonem et dices: Revertimini, cecideritis Israel, dicit Dominus, et non abscondam faciem meam a vobis. Quia misericors sum, dicit Dominus, et non irascar in aeternum. sed cognosce iniquitatem tuam, quia peccavisti Domino Deo tuo, et currebatis inter deos alienos et deas sub omni ligno frondoso, et vocem meam non audisti, dicit Dominus.
paenitemini ergo filii qui cecideritis dicit Dominus quia ego desponsam vos mihi et assumam vos unum de civitate et duos de cognatione et adducam vos in Sion et dabo vobis pastores secundum cor meum qui te ducet, doctrina et sapientia custodiat. et cum creveris et multiplicaveris in terra in tempore illo ait Dominus non loquentur de arca Domini nec cogitabunt neque praedicabunt et non post eam quærit, et non restituetur : sed in tempore illo vocabitur Jerusalem thronus Domini, et congregabuntur ibi omnes gentes propter nomen Domini in Jerusalem, et non habitabunt ultra in cogitationibus suis. mali cordis eorum. In tempore illo ibit domus Juda ad domum Israel, et congregabuntur ab aquilone in terram, quam dedi patribus vestris in possessionem.
Dixique vobis: Quomodo dabo vobis tot filios et regionem speciosissimam, speciosissimam hereditatem in populis! Et dixi tibi : Tunc potius me patrem vocabis, et non discedas a me. Et, domus Israël non cognovit me, sicut neque mulier neque amans eum, dicit Dominus.
et factus est sermo Domini ad me dicens fili hominis ostende abominationes suas civitati Hierusalem et dices haec dicit Dominus Deus Hierusalem familia tua et generatio tua de terra Chananeorum pater Amorrhæi, et mater tua Hetthæorum. Nativitas tua talis erat: umbilicus tuus, quando natus es, circumcisus non est, nec ablutis aqua ad purgandum te, nec sale contritus, nec pannis involutus es. nemo enim vestrum contristatus est, ut vestri misereretur et unum ex vobis volebat facere, sed projectus es in campum. Contemptus est anima tua, cum natus es.
Sed transivi per te et vidi te in sanguine tuo luctando et dixi tibi sicut iurgium in sanguine tuo: vives! Et eduxi te et suscitavi te sicut lilium agri; et iam grandis et grandis et pulchra es. Ubera creverant, pubes creverat; et nudi Ambulabam autem per vos, et vidi ad vos, et ecce tempus fuit ut aucupamini vos. Stravi pallium meum super te et operui nuditatem tuam. Et pacta sum vobis, et pepigi vobiscum, dicit Dominus Deus, mei eritis. Et lavi te aqua, et lavi sanguinem tuum ex te, et unxi te resina, et vestivi te in acupictis, et indui calceos de corio, dedi tibi stolas byssinas, et vela serica, et ornavi te. et dedit tibi cidarim in fronte tua, et inaures aureas, et coronam decoris in capite tuo. Ita nihil nisi auro et argento ornati estis, induti byssino, serico, et acupictis vestibus. Tu quoque nihil comedisti nisi rotulos, mel et oleum, et mirabiliter pulcher es et regina factus es. Et nota est gloria tua in gentibus propter speciem tuam;
Sed sperasti in decore tuo, et quia tam famosus fuisti fornicatus es, ut te dares omnibus transeuntibus et votum suum dedisti. Et tulistis vestimenta tua, et fecisti de eis altaria varia, et fornicata es super ea sicut non est factum, neque fiet. Accepistis etiam ornamenta vestra pulchra, quae dederam vobis ex auro et argento meo, et phallum ex illis fecit vobis, et scortata est cum illis. Et sumpsisti vestes tuas acupicturas, et texit statuas phallicas cum illis, et posuistis oleum meum et suffimentum meum coram illis. Cibum meum, quem dedi vobis ad manducandum, rotulas, oleum et mel, apponitis eis in odorem suavitatis. Et factum est, ait Dominus Deus, et tulisti filios tuos et filias tuas, quas generasti mihi, et immolasti eos super phallum ad devorandum. Exiguum putas, fornicatio tua, et natos meos mactabis, et eos igni cremas ? Et in omnibus abominationibus tuis et in fornicationibus tuis non cogitasti diebus iuventutis tuae, quam nudus esses et luctaris in sanguine tuo.
super omnem malitiam tuam, vae tibi, vae tibi, dicit Dominus Deus, aedificasti tibi idola et fecisti tibi altaria in omnibus viis et aedificasti altaria tua in conspectu omnium viarum et in nihilum redegisti decorem tuum. sed abominatio est; crura tua pro omnibus transeuntibus et scortationibus induxeris. Primum fornicatus es cum filiis Aegypti proximis tuis, qui grandes erant artus, et fornicatus es in me ad iracundiam provocans. Sed extendi manum meam super te et sumpsi cibum tuum et dedi te in manu inimicorum tuorum, filiarum Philisthim, quae erubescunt a viis tuis pessimis.
postquam fornicata es cum filiis Assyriae et non potuisti ex eis saturari, et fornicata es cum eis et non potuisti eis saturari; nec satis quidem. Quomodo circumcidet cor vestrum, dicit Dominus Deus, qui facit haec ut meretrix magna, ut edificastis idola vestra in conspectu omnium platearum et in omnibus plateis vestra altaria feceritis? Pecuniam emere non eratis sicut ceterae meretrices. moecha, quae alios pro marito dimiserit! Omnes enim aliae meretrices dantur pecuniae, tu autem omnibus procis tuis pecuniam das, et da eas venire ad te et fornicari tecum. Et sic habes contrarium aliis mulieribus in fornicatione tua, quia non sequuntur te, sed das ei pecuniam, et si non dant tibi pecuniam, contrarium facis.
Propterea, meretrix, audi verbum Domini. haec dicit Dominus Deus pro eo quod pecunias expendas et turpitudinem tuam in fornicationibus tuis malis tuis et in omnibus idolis tuis abominationes tuas facies et sanguinem filiorum tuorum quos idolis sacrificaris effudisti et ecce ego congregabo omnes procos tuos, qui tibi placuerunt, cum omnibus, quos reputas amicos tuos, congregabo eos inter inimicos tuos, et omnes contra te undique congregabo, et revelabo turpitudinem tuam eis; ut videant turpitudinem tuam in plena. Et adulterarum et mulierum effundentium sanguinem super te feram, et effundam sanguinem tuum cum ira et indignatione tua. et dabo te in manus eorum, ut destruant templa tua, et aras excidant, et exuant vestes tuas, et tollant decora ornamenta tua, et nudum te dimittant. Et venient super te multitudinem populorum, lapidabunt te, et percutient te gladiis suis, et incendent domos tuas igni, et faciunt judicium tuum in conspectu mulierum multarum. Sic finem faciam fornicationis tuae, ne plus pecuniae apponas ei, et refrigerabo cor meum in te et extinguam passionem meam in te, donec quiescam et non irascar amplius. et propter hoc omnia non recordaberis dierum iuventutis tuae sed exasperans me in omnibus his idcirco ego disperdam omnia opera tua super caput tuum ait Dominus Deus et non feci eis iuxta vitium tuum in abominationibus tuis.
ecce omnes qui loquuntur verba haec dicent de te: filia, quasi mater; Filia matris tuae es, quae abjicis virum et liberos, et soror sororum tuarum, quae abjiciunt viros et liberos suos. mater tua Hittaea, et pater tuus Amorraeus. Samaria maior soror tua cum filiabus suis, quae habitat in sinistra tua, et Sodoma soror tua parva cum filiabus suis, quae habitat in dextera tua; Haud procul est quod in omnibus viis illis pejorem feceris. Vivo ego, dicit Dominus Deus: Non fecit Sodoma soror tua filiabus suis male, sicut tu et filiæ tuæ. Ecce haec fuit iniquitas Sodomae sororis tuae: Superbe, et omnia bene et bona, quam habebant ipsa et filie eius, inopes et inopes non adiuvabant, sed superbiebant et abominationes faciebant coram me, et eas etiam abieci, cum agere coepi. et non fecit Samaria dimidium peccatorum tuorum, sed adduxisti plura abominationes quam illi fecistis; Nunc igitur fer pudorem, quod sorori tuae irrogasti. Per peccata tua, in quibus abominationes majora fecisti quam fecerunt, sanctius quam tu facis. Sic et tu nunc erubesce pudorem, et gere pudorem, quam fecisti sororem tuam piam.
ego autem aperiam carcerem eorum Sodomorum et filiarum eorum et carcerem Samariae et filiarum earum et carcerem captivitatis tuae cum eis ut portes ignominiam tuam et confundaris super omnibus quae habes illis consolationem fieri. et sorores tuae Sodomae et filiae eius revertentur ad viam quae ante fuerant et Samaria et filiae eius revertentur ad viam quae ante fuerant et tu et filiae tuae revertentur ad viam quam ante eras Et non glorificabis amplius Sodomam sororem tuam sicut in diebus superbiae tuae , antequam exposita est malitia tua , sicut in diebus , cum polluerunt te filiae Syriae et filiae Philisthim et despexerunt te cum pepereris vitia tua , dicit Dominus. Dominus.
Quia hæc dicit Dominus Deus : Sic faciam vobis, ut irritum feceritis jusjurandum, et irritum faciatis pactum. Sed adhuc volo ut reminiscaris foederis quod pepigi vobiscum cum esses iunior, et volo foedus sempiternum inire vobiscum. Tunc cogitabis de viis tuis, et confunderis cum tolles tecum majores sorores tuas et parvas sorores tuas, quas dabo tibi in filias, sed non secundum testamentum tuum, sed erigam pactum meum tecum; et scias quia ego Dominus, ut reminiscaris, et confundaris, et non audeas aperire os tuum ad verecundiam, cum dimittam tibi omnia quae fecisti, dicit Dominus Deus.
Et factus est sermo Domini ad me dicens: “Fili hominis, fuerunt duae uxores, filiae unius matris”. Fornicati sunt in Aegypto in iuventute sua. ibi rapiuntur ubera et sinu virginitatis blandiuntur. Magna vocatur Ohola et soror eius Oholiba. et duxi eos in matrimonium, et pepererunt mihi filios. Ohola autem Samaria, et Oholiba Jerusalem.
Fornicata est Ohola quando rapui eam, et ardebam amore procis, scilicet Assyriis, qui veniebant ad eam, principibus et dominis, qui induti erant purpura, et omnes iuvenes, comites, et equites, qui equitabant in equis. . Et mouit cum omnibus comitibus pulcherrimis in Assyriis, et polluit se cum omnibus diis suis, in quibus ardebat ad unum. Insuper et fornicationem cum Aegyptiis, quae cum ea concubuerat ab adolescentia sua, non deseruit et tetigisset ubera virginitatis suae, et fornicata est cum ea. Tradidi eam in manus procorum filiorum Assyriae, pro quibus ardebat libidine. Nuditatem eorum revelaverunt et filios suos abstulerunt et eos gladio interfecerunt. Et notum factum est inter mulieres quomodo fuerat punita.
Quod cum vidisset soror eius Oholibah, ipsa ardentior facta est, et acrius fornicata est quam soror eius equitavit, et omnes iuvenes, formosissimi comites. Tunc vidi ambos pariter inquinatos esse. Sed hi ferocius agunt fornicationem suam. Cum enim videret viros depictos in pariete rubeo, imagines Chaldaeorum, accinctas circa lumbos suos, et pileos coloratos in capitibus eorum, et omnes quasi populos magnos intuentes, sicut filii Babylonis, et Chaldaei induti sunt eis. patriam adamavit, eosque statim ut vidit, litterasque ad eos in Chaldaea misit. Cum venissent ad eam filii Babylonis, ut dormirent cum ea secundum artem amoris, polluerunt eam in fornicatione sua, et polluerunt se cum eis, donec deficeret ab eis. Fornicatio autem et ignominia eius, sicut taedium sororis eius, laboravi. Et convalescens ad fornicationem suam, et recordata est dierum iuventutis suae, cum fuisset fornicata in Aegypto, et accensa est in procis suis; Et exercuistis porneam tuam sicut in juventute tua, cum ceperunt illi in Aegypto ubera tua, et foderunt in sinum tuum;
Propterea haec dicit Dominus Deus: Ecce ego suscitabo super te procos tuos, de quibus laborasti; filii Babylonis et omnes Chaldaeorum cum ducibus, principibus et dominis, et omnes Assyrii cum eis, iuvenes decorum, et principes et principes, equites et nobiles, omnes equitantes equis. Et venient super vos armati in curribus et rotis et in multitudine magna, et obsidebunt vos undique cum hastis, clypeis et galeis. Vis eis dare ius iudicandi te secundum ius suum. Volo pati affectum meum in te, quod immisericorditer agant tecum. nasum tuum et aures excident, et residuum gladio cadet. Ipsi filios tuos a te tollent et incendent reliquos igni. denudabunt te vestimentis tuis et auferent ornamenta tua. Daboque porneiam tuam et fornicationem tuam cum Aegyptiis, ut non tollas oculos tuos ad illos, et non cogites amplius de Aegyptiis.
Quia hæc dicit Dominus Deus : Ecce ego tradam te his, de quibus fuisti inimicus, et a quibus laborasti. Agant tecum inimicis, et tollant omnia, quae acquisisti, et nudum te reliquerint, ut pudor porneia et fornicatio tua nota sit omnibus. Hoc fiet tibi propter fornicationem tuam, quam fecisti cum Gentibus, in quorum idolis te polluisti. Iter sororis tuae secutus es, ei poculum in manu posui.
haec dicit Dominus Deus scyphum sororis tuae bibe altum et dilatatum et sic eris derisio grandis et despectio ut intolerabilis erit Calix enim doloris et tristitiae est calix sororis tuae Samariae. totum calicem bibes, et fracturam fragmentorum frange et ubera tua aperies, quia ego locutus sum, ait Dominus Deus. Propterea dicit Dominus Deus : Quia oblita es mei, et projecisti me post corpus tuum, indue nunc pornea tua et fornicationes tuas.
Et dixit Dominus ad me: Fili hominis, nonne Ohola et Ooliba punies, et dices ad eos omnes abominationes suas? Cum moechati sunt, et effuderunt sanguinem, et moechati sunt cum diis, et filios eorum, quos genuerant mihi, sacrificaverunt diis. Sed et hoc fecerunt mihi: polluerunt sanctuaria mea in tempore illo, et violaverunt sabbatum meum. Nam cum deos suos immolarent, iverunt in sanctuarium meum illa die, ut polluerent illud. Ecce fecerunt apud me.
miserunt etiam nuntios ad homines de longinquis terris venientes, et ecce, cum venissent, lavasti te et indue- sti et ornasti te ornamentis in honore, et sedisti in pulvino molli, ante cujus mensa parata erat; thymiama meum et oleum meum super illud; Et factus est ibi clamor magnus, et viri venientes de turba multa et de deserto dederunt armillas in ulnis et coronas pulchras in capitibus suis. Ego autem dixi: Adulterium a diebus antiquis usa est, fornicari non potest. Nam penetrat ut una meretrix, sic Ohola et Oholiba, impudicas. Et ideo viri punient eos qui faciunt iustitiam, sicut adulterae et sanguis mulierum. Quia adulterae sunt, et manus eorum sanguine plenae sunt.
Hæc dicit Dominus Deus : Adducite super eos multitudinem magnam, et prædam, et spolia, et lapidabunt eos, et confodunt eos gladio, et filios eorum interficiunt, et domos eorum igni conburent. Sic volo Porneiam in terra finire, ut omnes mulieres moneant et ne Porneia talia faciant. Et ponent Porneiam in umeris tuis, et peccata deorum tuorum portabis, ut scias quia ego Dominus Deus.
hoc verbum Domini quod factum est ad Osee filium Beeris in diebus Oziae Ioatham Ahaz Ezechiae regum Iuda et in diebus Ieroboam filii Ioas regis Israel.
Cum cœpisset Dominus loqui in Osee, dixit ad eum: Vade, et tolle meretricem: et generare filios fornicationum, quia a Domino fugit terra post fornicationem.
Et ivit et accepit sibi Gomer filiam Diblaim, et concepit et peperit filium. Et dixit Dominus ad eum : Voca eum Jezrahel : adhuc enim modicum tempus visitabo sanguinem Jezrahel super domum Jehu, et complebo regnum domus Israël. Simulque confringam arcum Israel in valle Iezrahel.
Et concepit iterum et peperit filiam. Qui dixit ei: Voca eos Lo- Rukhama: pœnitentiam age, quia jam non miserebor domui Israël, et adhuc dimittam eis. Et domui Juda miserebor, et salvabo eos in Domino Deo suo ; et non salvabo eos in arcu et gladio, et in equo, et in equo.
Cumque ablactasset Lo-Ruchama, concepit et peperit filium. Et dixit: Voca eum Lo-Ammi: Non populus meus, quia non populus meus, nec ego Deus vester.
Numerus autem filiorum Israel erit quasi arena maris, quae non potest metiri nec numerari. Et erit in loco, ubi dictum est eis: Non populus meus es tu, et dicetur eis: Filii Dei vivi. filii enim Iuda et filii Israhel venientes turbae et unum caput simul ascendentes de terra erit enim dies Iezrahel magnus Dic fratribus tuis quod populus meus sit, et sorori tuae quia in gratia est.
Iudica matrem: uxor non est, nec illam nolo! Præcipe ei ut auferam fornicationem suam a facie sua, et adulterium a uberibus suis, ut non nudam spolians eam, et starem sicut nata est, et ponam eam quasi desertum, ut non incidam in mortem a peccato. siti et filiorum illius non misereberis, quoniam filii fornicationum sunt, quia fornicata est mater eorum, et turpiter vivit in utero suo dicens: “ Curram post amatores meos, qui dant panes mihi; aquam, da lanam, linum, oleum et potum. et ideo ecce ego intercludam spinis viam tuam, et maceriam contra eam, ne inveniat viam suam, et si persequitur amatores suos, ne capiant te, et si quaerunt te ne inveniant te, dicat: volo ad priorem virum reverti, quia melior fui cum eo quam nunc. Noluit enim intelligere quod ego do triticum, vinum et oleum, et dedi ei argentum multum et aurum, quod honorare solebat Baal.
Ideo accipiam frumentum meum et vinum meum in tempore statuto, et auferam lanam meam et linum meum ab illa, ut operiat turpitudinem suam. Nunc revelabo ignominiam eius in conspectu amatorum suorum, et non est qui salvet eam de manu mea. et omnia laetitiae eorum et festivitates eorum, neomenia et festivitates sabbatum et omnes dies eorum. vineas eius et ficus steriles faciam, quia dicit: Haec est merces mea, quam dederunt mihi amatores mei. dabo ex ea sylvam ferae ad devorandum. Et visitabo eam in diebus Baal, quibus offert incensum et ornat se fibulis et monilibus et fugit post amatores suos et oblitus est mei, dicit Dominus.
Et ecce ego illam allicere eam et ducere in solitudinem et loqui ei benigne. Ibi dabo vineas eius ibi et vallis Achor quasi portam spei dabo ei. Et cantabit ibi sicut in diebus adulescentiae suae, quando venit ex Aegypto. Et dixit Dominus : Non vocabis me virum meum : et dominum meum non vocabis amplius. Quia nomina Baalim dabo de ore eorum, et nomina eorum non memorabuntur.
et percutiam illis foedus in die illa cum bestia agri et cum volatilibus caeli et cum vermibus terrae et arcum et gladium et bellum conteram in terra et habitare faciam eos confidenter. Volo te in aeternum esse desponsam! Volo te nubere in iustitia et iudicio, in gratia et misericordia! Ita in fide coniungam te, et cognosces Dominum. in tempore illo, dicit Dominus, exaudiam caelum, et caelum terra exaudiet, et terra exaudiet triticum, vinum et oleum, et haec respondebunt Iezrahel. Et servabo eos mihi in terra quasi semen et miserebor his qui non fuerunt in opprobriis et dico non populo meo: populus meus es tu: Ammi! Et dixit: Deus meus es tu.
Et dixit Dominus ad me: Adhuc vade, et pete mulierem amatorem et adulteram, sicut et laudavit Dominus filios Israël, cum conversi fuerint ad deos alienos, et capient utrem vini.
Et peperci ei quindecim argenteos et sextarios et dimidium hordei, et dixi ei : Diu meus esto, et noli fornicari, et nulli alii dare te, nam et ego volo esse. tuum. filii enim Israel remanebunt multo tempore sine rege, sine principibus, sine sacrificio, sine altari, sine ephod, et sine sanctuarium. Post hæc convertentur filii Israël, et quærent Dominum Deum suum, et David regem suum, et pavebunt ad Dominum, et gratiam ejus in novissimis diebus.
Vae civitati parricidio, plena mendaciis et rapinis et rapinam suam non dimittat! Audient enim ibi stimulos crepuisse, et crepitum rotarum, et persequentes equos, et volventes currus. Equites subeunt gladiis fulgentibus, hastisque micantibus. Multi caesi sunt et magni acervi cadaverum, ita ut innumerabiles sint et unus super cadavera cadat. Haec omnia propter scortationem, pulchram, amabilem meretricem, quae magica operata est, quae paganos fornicationi et terra et populo suo magica servivit.
Ecce ego ad te, dicit Dominus Sabaoth, et levabo fimbriam fimbriam in facie tua, et ostendam gentibus ignominiam tuam, et regnis pulchritudinem tuam. Faciam te horribiles et rape te et faciam tibi tale spectaculum quod omnis qui te viderit fugiet a te et dicat, destruetur Ninive; quis vult misereri sui? et ubi inveniam consolatorem tibi?
Putasne te meliorem quam urbem Noamon, quae aquis erat, et undique irrigans, cuius muri et castelli erat mare? Aethiopia et Aegyptus magnae potentiae erant, Iemen et Libya auxilium eorum erant. Sed ipsa expellenda et capienda erat, et filii eius in omni platea contriti sunt, et sortes nobilium eius missae sunt, et omnes fortes eius in catenis et compedibus positi sunt. Sic et tu ebrii absconde et castrum quaere ab hoste.
Omnes civitates tuae fortes sicut ficus cum grossis suis ficus, quae concussae cadunt in os volentium comedere eas. Ecce populus tuus mulieres in te erunt, et portae terrae tuae aperientur inimicis tuis, et portas tuas ignis consumet. Aquam tibi hauri, quia obsessus eris! Upgrade castella tua! Vade in lutum et calca lutum et fac lateres validos! sed comedet te ignis, et occidet te gladius, comedet te sicut cantharum, cum populus tuus tam multus quam scarabaei, tametsi populus tuus totidem sit sicut locustae.
Plures mercatores habes quam stellae in caelo, nunc autem sicut cimices diffundent et avolabunt. Greges tui tam numerosi sunt quam locustae, et duces tui sicut scarabei, qui sepibus in frigidis diebus adhaerent, sed cum oritur sol, oritur ex eo quod nemo scit ubi sunt.
Dormient pastores tui, rex Assur, dormient fortes tui, et dispersus erit populus tuus in montibus, et non colliget eos; Nemo damnum tuum emendabit, et vulnus tuum insanabile erit. Omnes, qui hoc audiunt a te, plaudent manu ad te, super quem non assidua fuit tua malitia?
Et factum est in eodem die, in Ecbatana civitate, in Med, etiam Sarah filia Raguelis despicitur et abutitur ab una ancillis patris sui. Nam septem viri sibi invicem donati erant, et malus spiritus Asmodeus, qui mox cum ea coniungi tentabant, omnes occiderat. Cum accusaret Saram ancillam delicti, respondit, et dixit: Det Deus, ut non videamus filium tuum aut filiam super terram, homicida hominum. Vis me occidere sicut septem viros occidisti? Post hæc verba ascendit Sara in cubiculum domus, et comedit et non bibit tribus diebus et tribus noctibus, et erat semper in oratione et plorans : et deprecatus est Deum ut redimeret eam de opprobrio.
Post haec, tertia die, cum complesset orationem, benedixit Deum et ait: Sit nomen tuum, Domine Deus patrum nostrorum. Cum enim iratus fueris, gratiam et misericordiam praestas, et in tribulatione remittis invocantium te peccata. Ad te, Domine mi, faciem meam converto, ad te oculos meos attollo, et oro te, ut me de hoc gravi opprobrio eripias, vel de terra auferas me. Tu scis, Domine, quoniam non desideravi hominem, et mundavi animam meam ab omnibus desideriis suis, et non custodivi me in lasciviis et in lasciviis. Sed ego consentiebam sumere virum propter timorem Dei, et non propter desiderium, et aut ego illorum sum, aut non erant me dignus, et forsitan in alio homine salvasti me. Non enim tuum consilium est in hominum potestate.
Sed hoc scio: Qui servit Deo, consolabitur post tribulationem et liberabitur ab afflictione, et post correptionem inveniet gratiam. Quia non desideratis ad nostram perniciem. Quia post tempestatem sol iterum refulgeat, et post fletum et fletum nos infundas gaudio. Sit nomen tuum honor et laudatio in aeternum, Deus Israel.
Et cum orasset Iudith, surgens vocavit ancillam suam et descendit in domum suam, et expoliavit se stola poenitentiae, et exuit vestimenta viduæ suæ, et lavit et unxit se aqua odorata, et implevit crines suos et induit eum. tiara ascendit et induit se pulchris vestibus et calceis in pedibus eius et fibulis et gemmis ornavit se et posuit super omnia ornamenta eius. Et dedit Kyrios gratiam suam, quod amabilis erat ad videndum, non enim se ornavit desiderii sui, sed laudandi Theos. Et dedit ancillae suae pellem plenam vino, et vas olei, et peram in qua habebat panes ficorum, farinam et panem ad comedendum, et abivit.
et in porta invenit Osiam et presbyteros exspectantes eam. Et mirati sunt quod ipsa esset pulchra. Illi autem non interrogaverunt quid pararet, sed dimiserunt eam extra civitatem dicentes: Deus patrum nostrorum det tibi gratiam et diriget consilium tuum, ut gaudeat in te Israel, et inter sanctos adputetur nomen tuum. Et omnes qui ibi dicebantur: Amen, amen. Et oravit Iudith et abiit cum ancilla sua.
Cumque descenderet montem diluculo, occurrerunt ei satellites Assyrii, et circumdederunt eam, et interrogaverunt eam unde esset et quo pergeret. Quæ respondit: Hebræa ego sum, et ab eis fugi: scio enim quod in manibus vestris veniant, eo quod despexerint te, et noluerint quærere misericordiam, et voluntarie reddere. Itaque constitui animum meum ad principem Holofernem venire, ei arcana sua patefacere, eique dicere quomodo facile vincat ut hominem amittere non possit. Dum haec loqueretur, intuebantur eam et mirabantur quod tam pulchra esset. Et dixerunt : Hoc potest te adiuvare, ut bene sit nobis tu, et vis ire ad Dominum nostrum. Si enim accesseris ad eum, propitius erit tibi, et tu placueris cor eius. Et introduxerunt eam in tabernaculum Holofernis, et nuntiaverunt ei de illa.
Quae cum venisset, statim adamavit eam. Dixerunt autem servi ejus ad semetipsos : Non contemnendus est populus Hebræus, quia habent uxores tam speciosas. Nonne quis pugnare debet propter tam pulchras feminas? Et vidit Iudith Holofernem sedentem sub velamine eius, quod erat pulcherrime contextum ex purpura et auro et smaragdo et lapidibus pretiosis intextum, et adoravit et procidit ante eum. Et praecepit ei Holofernes ut resurgeret.
Et dixit ei Holofernes : Confortare, et noli timere, quia numquam nocui viro Nabuchodonosor regi. Si autem populus tuus me non despiceret, numquam hastam in eos peterem. Nunc ergo dic mihi quare eos dereliquisti et venisti ad me.
Et respondens Iudith dixit ei: “ Audias ancillam tuam benignus. Si feceris ut ancilla tua monstrabit tibi, Kyrios efficiet tibi. Theos tribuat Nabuchodonosor felicitatem et felicitatem, regem universae terrae, qui te misit ad puniendum omnes inoboedientes, quia subditos suos facere potes non solum homines, sed etiam omnes bestias regionis. Nam tua ratio et sapientia toto orbe claruerunt, et nemo scit te in toto regno esse fortissimum principem, et tuum bonum ubique laudatur imperium. Ita et nos scimus, quae locutus est Achior, et quid fecisti illi de illo. Ita enim iratus est Theos noster de peccatis nostris, ut per prophetas suos annuntiaverit, ut populum pro peccatis suis ulcisci velit.
Quia nunc cognoverunt filii Israel quod in ira sua Theos timebunt te. Preterea magnam famem patiuntur et siti moriuntur, et nunc iumenta eorum mactare intendunt sanguinem suum bibere, et sanctum frumenti, vini et olei, sacrificium comedere, quod eis Theos prohibuit et precepit ut non deberent. tangere. Ideo certum est eos perituros esse, quia hoc faciunt. Quod cum cognovissem, fugi ab illis, et misit me Kyrios nuntiare tibi omnia haec.
Nam etsi veni ad vos, non descivi a Theo, sed volo servire Theovi meo vobiscum. Et exibit ancilla tua, et adorabit Theos, et ostendet mihi cum retribuet eis pro peccatis suis. et venio et nuntiabo tibi et ducam te per Ierusalem, ut possideas omnem populum Israel sicut oves quae non habent pastorem, et canis latrare non licebit ad te. Hoc enim mihi Theos revelavit, quia iratus est, et misit me ut nuntiarem tibi.
Et placuit sermo eius coram Holoferne et pueris eius, et mirati sunt in sapientia eius et dixerunt ad invicem: “ Nulla est mulier sic; Et dixit ad eam Holofernes: Hoc fecit Theos, quod misit te ad me, antequam veniret populus in manus meas. Si Theos tuus fecerit omnia, quae dixisti, ipse erit meus Theos, et magnus eris apud Nabuchodonosor regem. et laudabitur nomen tuum in omni regno.
Introduxitque eam in gazophylacium, ubi manebat, et iussit eam cibo de mensa pascere. Respondit autem Iudith et dixit: “ Non debeo comedere de cibis tuis, ne peccem, sed modicum mecum detuli, ex eo volo manducare. Et dixit Holofernes: Si comedistis quod attulistis vobiscum, quomodo possumus aliud facere vobis? Respondit Iudith: Domine mi, ut vivas, antequam omnia consumat ancilla tua, per me faciet Theos quod facere intendit.
Et cum introduxissent eam famuli sui in conclave, sicut preceperat ei, petivit, ut sibi liceret de vespere exire et in mane ad Kyrios orationem suam dicere. Tunc Holofernes precepit servis suis, ut permitterentur libere intrare et exire per tres dies et dicere preces ad Theos. Et vespere exivit in vallem ante Betuliam et baptizabat se aqua. Post haec precatus est Kyrios, Theos Israelis, ut daret sibi fortunam in salute sua. Reversaque est in tabernaculum suum: et mundatus est et non manducavit usque ad vesperum.
In die quarto fecit Holofernes convivium soliis servis suis et dixit Bagoae spado suo: “ Vade et suade mulierem Hebraeam, ne recuses venire ad me. et hominem infatuatum. Tunc venit Bagoas ad Iudith: “ Speciosa mulier! Non recuses venire ad Dominum meum, ut adoret te, et comedas et bibas cum eo et iucunderis. Dixitque Iudith: “ Quomodo possum negare dominum meum? Quicquid illi placet, totis ex animo agere volo vitae meae reliquum. Illa autem surgens ornavit se, et ingressa est ad eum, et stetit coram eo.
Tunc cor Holofernis ardebat, ejusque desiderio flagrabat. Et dixit ei : Sede, bibe, et epulare : invenisti enim gratiam apud me. Et respondit Iudith: “ Ita, domine, laetabor, quoniam non sum honoratus in omni vita mea. Et comedit et bibit cum eo quod paraverat illi ancilla eius. Et iucundus fuit Holofernes cum illa et bibit plus quam umquam biberat in tota vita sua.